نویسنده: شبنم کرمی
زباله‌ها می‌توانند
تفکیک شده و مورد استفاده مجدد قرار بگیرند. با این وجود همه زباله‌ها
این‌گونه نیستند. این جمله یا عبارت «زباله، طلای کثیف» در مورد همه
زباله‌هایی که بشر تولید می‌کند صدق نمی کند،
زیست بوم: زباله‌ها
می‌توانند تفکیک شده و مورد استفاده مجدد قرار بگیرند. با این وجود همه
زباله‌ها این‌گونه نیستند. این جمله یا عبارت «زباله، طلای کثیف» در مورد
همه زباله‌هایی که بشر تولید می‌کند صدق نمی کند،
زیرا
برخی از این زباله‌ها به واقع از هر سمی مهلک‌تر و خطرناک‌تر بوده و نه
تنها قابل بازیافت نیستند، بلکه باید در طبیعت به نحوی که به آسیب رساندن
آن منجر نشود، معدوم شوند. زباله‌های بیمارستانی از این نوع هستند.
پسماندهای خانگی شهر تهران به صورت روزانه برای پردازش، بازیافت و تولید
کمپوست (کود آلی) به مجتمع بزرگ آرادکوه منتقل می‌شوند. در بازیافت شیشه
معمولی را می‌توان تا دفعات بی‌شمار بازیافت کرد، زیرا شیشه فرسوده
نمی‌شود. هر بطری شیشه نوشابه را می‌توان تا ۱۵ بار برای مصارف خوراکی
بازیافت کرد.
زباله‌های
خطرناک به مواد زائد جامدی اطلاق می‌شوند که بالقوه خطرناک هستند یا اینکه
موجب خطر برای سلامتی انسان و سایر موجودات زنده می‌شوند. این مواد که به
سادگی تجزیه‌پذیر نیستند اگر در شرایط مساعد بیولوژیکی قرار داشته باشند
تکثیر می‌شوند و عوامل نامساعد دیگری را در محیط به وجود می‌آورند. مواد
زائد سمی و خطرناک، قابلیت احتراق، خورندگی و انفجار دارند. پسماندهای
خطرناک شامل باطری، لامپ فلوروسنت و پسماندهای صنعتی شامل مواد زائد ناشی
از فعالیت‌های صنایع و کارگاه‌های مختلف که در طی فرایند تولید ایجاد
می‌شوند، هستند.
یکی
از بحث‌هایی كه در جمع‌آوری زباله وجود دارد، بحث جمع‌آوری و امحای
زباله‌های بیمارستانی است كه براساس قانون پسماندهای مجلس شورای
اسلامی، جزو زباله‌های خطرناك است. تكلیف زباله‌های بیمارستانی را
قانون مشخص كرده است. زمانی كه در سال ۱۳۸۳ در مجلس شورای اسلامی
قانون پسماندها تصویب شد، ماده دوی این قانون و تبصره‌های مربوط
انواع و اقسام زباله‌ها را تعریف كرده و زباله‌های پزشكی را در زمره
زباله‌های ویژه و خطرناك قرارداده است. در این قانون متولی
جمع‌آوری زباله‌های بیمارستان خود تولیدكنندگان آن یعنی بیمارستان و
درمانگاه‌ها هستند اما وزارت بهداشت برای رفع مشكل زباله‌های
بیمارستانی همت نمی‌كند.
در
حال حاضر چهار، پنج روش بیشتر برای امحای زباله‌های بیمارستانی
وجود ندارد، یا اینکه باید در درون بیمارستان‌ها گندزدایی شده و بی‌خطر
شوند. مانند سیستم‌های اتو كلاو، گندزدایی شیمیایی و هیدرو كلاو و... یا
باید درست بسته‌بندی شوند و با یك سیستم جمع‌آوری بهداشتی به
سیستم مركزی برده شوند و در آنجا سوزانده یا دفع بهداشتی شود. بر
اساس آخرین تحقیقات شهرداری تهران در كلانشهرهایی مانند تهران كه بیش
از هفت هزار مركز پزشكی اعم از مطب، داروخانه، آزمایشگاه، تزریقات،
درمانگاه، بیمارستان، رادیولوژی و... وجود دارد و ۲۲ شهر را در خود جای
داده است، سیستم اتوكلاو جوابگو نیست و سرنوشت آن مانند سرنوشت
زباله‌سوزهای داخل بیمارستان‌ها می‌شود كه بعد از چند ماه توسط
سازمان حفاظت محیط زیست تعطیل شد.
تعطیلی
آن هم به دلیل خروجی‌های خطرناكی بود كه در هوا متصاعد و باعث
عقیمی و دیوانگی مردم در دراز مدت می‌شود. اتو كلاو یك سیستم ناكار
آمد برای زباله‌های بیمارستانی است چراكه اكثر بیمارستان‌های ما
گنجایش تعبیه چنین سیستمی را در درون خود ندارند و به علت پراكندگی
نظارت برعملكرد بسیار مشكل است. از سوی دیگر در همه بیمارستان‌ها
متخصصان كار با دستگاه‌های اتوكلاوها وجود ندارد.
در
حال حاضر از ۳۳۳ مركز بهداشتی، درمانی و بیمارستانی كه زباله‌های
آنان جمع‌آوری می‌شود، حدود ۷۰ تا ۸۰ تن زباله به دست می‌آید. البته
همه زباله‌های تولیدی بیمارستانی نیست و زباله‌های آشپزخانه‌ای،
باغبانی و... نیز در آنها مخلوط است، اما براساس تخمین‌ها با تفكیك
زباله‌های متعارف و غیرمتعارف بیش از ۳۵ تن زباله بیمارستانی در
این مراكز بهداشتی نخواهیم داشت، اما باید توجه داشت كه بیش از شش
هزار مطب، درمانگاه، داروخانه و... در شهر تهران وجود دارد كه برای
زباله آنها هیچ مدیریتی اعمال نمی‌شود و این زباله‌ها با زباله شهری
مخلوط می‌شود. وزارت بهداشت باید در این زمینه فكری كند كه یا
زباله‌های این مراكز به صورت هفتگی به نزدیك‌ترین بیمارستان تحویل
شود یا سیستم حمل و نقل جداگانه‌ای برای آن تعریف شود و به صورت
هفتگی زباله‌های این مراكز درمانی جمع‌آوری شود.
چراكه
زباله‌های تزریقاتی به مراتب خطرناك‌تر از زباله‌های بیمارستانی از
نظر آلودگی است. در حقیقت آن نظارت كه بر زباله‌های بیمارستان‌ها
وجود دارد، در مطب‌ها، درمانگاه‌های خصوصی كوچك و... وجود ندارد و این
موضوع باعث می‌شود كه زباله‌های آلوده به داخل زباله‌های شهری
راه‌‌یابد و آن را نیز آلوده كند.
